Gebelik takibi, gebeliğin tespit edildiği andan doğuma kadar geçen süreçte anne ve bebeğin sağlık durumlarını kontrol ederek sürecin sağlıklı şekilde sonuçlanması amacıyla gerçekleştirdiğimiz bir dizi takiptir. Amacımız gebelikte ortaya çıkabilecek durumları ve sorunları öngörerek, doğru bilgilendirme ve doğru müdahaleler yapabilmektir.
Gebelik Takibi Gebelik Planlaması ile Başlar
Gebeliğin takibi, aslında gebelik planlanması ile başlamalıdır. Gebelik planlayan anne adayının fiziki muayenesi, mevcut tıbbi durumu, ailede baskın olarak bulunabilen kronik ya da genetik hastalıkların hepsi sağlıklı bir gebelik başlangıcı açısından yol göstericidir. Bu bilgilerin ışığında gebelik boyunca oluşabilecek riskler önceden değerlendirilebilir ve gerekli önlemler alınabilir.
Gebelik Süreci 3 Aylık Dönemlere Ayrılır, Takibi Kolaylaştırır
Gebelik süreci, takibi açısından 3 aylık dönemlere ayrılmıştır ve sürecin bu bölünmüşlüğü takibimizi kolaylaştırmaktadır.
Gebeliğin ilk 14 haftasının dahil olduğu bu süreç, özellikle hastanın kayıtlarının alınmasını, kan grubunun teyit edilmesini, detaylı tıbbi öyküsünün/var olan hastalıklarının sorgulanmasını, daha önceki gebelikleri ve doğum hikayelerinin öğrenilmesini içerir. Fizik muayenede boy, kilo, tansiyon, nabız gibi parametrelere bakılırken; ultrason ile muayenede rahim içi gebelik mevcudiyeti, kalp atışı kontrolü ve tahmini gebelik yaşının belirlenmesi gerekmektedir. Ayrıca gerekli laboratuvar tetkikleri istenir.
10-14. haftalar arası 2’li tarama testi zamanıdır ve 10.haftanın üzerinde fetal DNA (cfDNA) yapılabilir. Aileye genetik hastalıklar ve tarama testleri hakkında bilgilendirmeler yapılır.
Bu ilk takipte gebeye beslenme, fiziksel aktivite, cinsel yaşam, ağız sağlığı, sigara ve alkol tüketiminin bırakılması, aşılar ve olası acil durumlar için tehlike belirtileri açısından bilgi ve danışmanlık verilmelidir.
Sağlık Bakanlığı beklenen gebelikten 4 hafta öncesinden başlanarak gebeliğin ilk 12 haftasında günde 1 kez 400 mcg folik asit kullanımını önermektedir. 12.hafta itibariyle demir ve D vitamini desteği önerilir.
İlk muayeneden itibaren gelişen şikayetler sorgulanır. Kan basıncı ve kilo alımı bilgileri kaydedilir. Annenin laboratuvar tetkikleri tekrarlanır. 12.hafta itibariyle demir ve D vitamini desteği sorgulanır. Ultrason ile bebeğin kalp atışı, plasentanın (bebeğin eşinin) yerleşimi, rahim boynu uzunluğu, beklenen cinsiyet değerlendirmesi yapılabilir. 16-20. Haftalar arası üçlü ve dörtlü tarama testleri için uygun haftalardır. Hastalara bu tarama testleri ve genetik hastalıklar hakkında tekrar bilgilendirme yapılır. 20-23. Haftalar arası bebeklerde gelişebilecek yapısal farklılıkları anlayabilmek için yaptığımız obstetrik ultrasonografi (detaylı ultrason) için uygun zaman aralığıdır. 24-28. Haftalar arasında gebelik şekerinin taraması ve tanısının konulabilmesi amacıyla OGTT (şeker yükleme testi) önerilmektedir. 28. Haftada Rh-Rh uygunsuzluğu olan gebelere kan uyuşmazlığı için iğne yapılmasını öneririz. Hepatit B ve tetanoz bağışıklaması da yine 2. Trimester içinde kontrol edilmelidir.
Son 3 aya girilirken önceki muayeneler, gebeliğe bağlı gelişen durumlar/hastalıklar, laboratuvar tetkikleri, kilo alımı, tansiyon tekrar değerlendirilir. Meme muayenesi ve ödem muayenesi önemlidir. Ultrasonografi tekrarlanarak bebeğin gelişimi, bebeğin ve plasentanın pozisyonunun normal doğuma uygunluğu hakkında değerlendirmeler yapılır. Özellikle doğumun planlanması, doğum şekli ve doğum süreci hakkında hastaya detaylı bilgi verilmelidir. Bu süreçte verilen emzirme eğitimleri ve doğum sonrası aile planlaması bilgilendirmeleri önem taşır. Gebelik acilleri hakkında detaylı bilgi verilerek olası acil durumlarda neler yapılması gerektiği hastaya açıklanmalıdır.
Sağlıklı Beslenmeyle Gebelik Sürecini Kolaylaştırın
Normal kilodaki bir kadının bütün gebeliği boyunca yaklaşık 10-15 kg arasında kilo almasını bekleriz. Bir kadının vücut kitle indeksi ne kadar düşükse (zayıf gebeler) daha fazla kilo almasına müsaade edilebilirken vücut kitle indeksi yüksek (kilolu gebeler) bir kadının daha az kilo almasını isteriz. Gebelikte hızlı ve kontrolsüz kilo alımı, başta gebelik şekeri olmak üzere gebelik zehirlenmesi (preeklampsi), bebeğin suyunun fazlalığı (polihidramnios) ve buna bağlı gebelik/doğum komplikasyonları, doğum travması, bebekte gelişebilecek hastalıklar gibi birçok duruma neden olabilmektedir. Özellikle ilk trimesterden sonra vücudun protein, demir, kalsiyum, vitamin ihtiyacı artar. Her anne adayına sağlıklı, düzenli beslenme ve uygun kaloride beslenme desteği hakkında bilgiler verilmelidir.
Gebelikte Sık Görülen Semptomlar ve Acil Durumlar
Bulantı kusma, kabızlık, basur, kas krampları, halsizlik, ödem ve bel ağrıları gebelikte sık gördüğümüz ve tedavi etmeye çalıştığımız semptomlardır. Şiddetli ve tedaviye dirençli kusma atakları, kuvvetli/devamlı kasık ağrısı, döküntülü hastalıklar, kötü kokulu vajinal akıntılar tehlikeli olabilecek ve kontrollerinin sağlanması gereken durumlardır. Ani başlangıçlı aktif vajinal kanamalar, su gelmesi, takipte tansiyon yüksekliği, baş ağrısı ve görme bulanıklığının eşlik ettiği durumlar ile solunum zorluğu, sara benzeri nöbetlerin olması halinde gebenin en yakın acile başvurmasını önermekteyiz.
Düzenli Takip ile Sağlıklı Anne ve Bebek
Gebelik bir ailede ne kadar büyük bir heyecan yaratıyorsa kadının vücudunda ve hayatında da o kadar büyük etkiler meydana getirmektedir. Amacımız düzenli takip ve gerektiğinde yerinde müdahalelerle anne ve bebek sağlığını destekleyebilmektir.
E-Randevu
E-Sonuç
TR