ÖKSÜRÜK NÖBETLERİYLE GELEN TEHLİKE; BOĞMACA

Öksürük Nöbetleri ile Kendini Belli Eder

Boğmaca hastalığı, boğulma hissi oluşturan güçlü bir öksürük belirtisiyle kendini gösterir. Ayrıca boğmaca hastalığı nezleyle benzer belirtiler de gösterebilir. Bunlar burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırma, ateş ve boğaz ağrısıdır. 

Bulaştıktan 7-10 gün sonra ortaya çıkan başlıca boğmaca belirtileri ise şöyledir:

• Boğulma hissi veren, tiz sesli kuvvetli bir öksürük
• Öksürük nöbetleri sırasında dudak, dil ve tırnak yataklarında morarma
• Burun akıntısı ve burun tıkanıklığı
• Gözlerde yaşarma veya kızarıklık
• Hapşırık
• Hafif ateş
• Boğaz ağrısı
• Nefes darlığı
• Balgam (yapışkan ve mukuslu)
• Öksürük sonrası halsizlik ve baygın hal
• Kusma
• Havale
• Göz içi kanamaları

Daha sonraki süreçte ise öksürük nöbetlerinin sıklığı ve şiddeti azalmaya başlar. Bu süreçte kusma azalır, hastanın iştahı artar. Bu dönemde aralıklı öksürük nöbetleri olabilir. Klinik olarak öksürük süresinin en az 14 gün sürdüğü bilinir.

Bebeklerde Daha Tehlikeli

Üç aydan küçük bebeklerde ise başlangıç evresi kısa sürer veya hiç olmaz. Boğmaca aniden solunum durması, morarma, zor nefes alma şeklinde belirti verir. Altı aydan küçük çocuklarda ise boğmacaya bağlı hastaneye yatış daha sık görülmektedir. 

Hijyen ve Yaşam Koşulları Bulaşmada Etkili

Boğmaca, hijyen kurallarına yeterince uyulmadığında kolayca yayılır ve salgınlara neden olabilir. Sosyoekonomik düzeyi düşük toplumlarda, kalabalık yaşam alanlarında, yetersiz ve kötü beslenme koşullarında boğmaca vakalarında artış görülür. Hastalığın en bulaşıcı olduğu dönemde, çocukta nezle benzeri belirtiler ortaya çıkar. Öksürme ve hapşırma sırasında havaya karışan damlacıklar yoluyla diğer kişilere bulaşır. Bu nedenle ailelerin bilinçli olması, bulaşma riskini %50 oranında azaltabilir. Okullarda bir çocukta boğmaca tespit edildiğinde çevresindeki aşısız çocuklara da bulaşma riski yüksektir.

Boğmacanın Tek Kaynağı İnsandır

Boğmacanın bilinen tek kaynağı insandır. Bakteri vücuda alındıktan 1-2 hafta sonra, bağışıklığı olmayan kişilerde hastalık belirtileri ortaya çıkar.

Boğmaca, coğrafi bir sınırlama olmaksızın tüm dünyada yaygın olarak görülür. Mevsimsel bir bulaş özelliği olmamakla birlikte, sonbahar aylarında vakalarda hafif bir artış görülebilir. Bu artışın nedeni, sonbaharda insanların kapalı ortamlarda daha fazla vakit geçirmesi ve bu durumun hastalığın yayılmasını kolaylaştırması olabilir.

En Önemli Tespit Yöntemi Kültür Testidir

Boğmaca teşhisi için öncelikle hekim tarafından hastanın detaylı tıbbi öyküsü ve şikayetleri alınır. Hastadaki öksürük, ateş ve diğer belirtiler dikkatlice incelenir. Boğmaca tanısında en önemli yöntem, kültür testi yapılmasıdır. Ancak boğmaca mikrobunu kültürde üretmek oldukça zordur. Bu nedenle boğazdan alınan sürüntülerde hastalığa neden olan etkeni saptamak amacıyla çeşitli testler uygulanır. Çoğunlukla klinik belirtiler ile de teşhis konulabilir.

Tedavi Genellikle 2-3 Hafta Sürdürülür

6 aylıktan küçük bebeklerin komplikasyonlar açısından iyi değerlendirilmesi, gerekirse hastaneye yatışı ve yoğun bakım tedavisi almaları sağlanmalıdır. Çünkü küçük bebeklerde hastalık ağır seyreder. Solunum sıkıntısı ve beslenme güçlükleri görülür. Hastalığın tedavisi antibiyotik kullanılarak yapılır. Antibiyotik ne kadar erken (özellikle kriz şeklindeki öksürükler başlamadan önce) dönemde verilirse şikayetleri azaltmada o kadar etkilidir. Tedavi genellikle 2-3 hafta sürdürülür. Öksürük nöbetlerini hafifletmek amacıyla bazı vakalarda ek tedaviler gerekebilir. Kullanılan ilaçların en büyük amaçlarından biri de bulaşıcılığın engellemesidir. Eğer çocuk okul dönemindeyse tedavi süresince okula gönderilmemelidir.

Tüm Dünyada Yaygın Görülen Bir Hastalıktır

Boğmaca hastalığı, tüm dünyada yaygın görülen ve 3-4 yılda bir salgınlara yol açmaktadır. Çok küçük bebekleri tuttuğu ve hayatın erken safhasında bebek ölümlerine yol açtığı iyi bilinmektedir. Hastalığın tanısı, bazen hafif geçirilen enfeksiyonlar nedeni ile zor olmakta ve gözden kaçabilmektedir. Yaygın salgınlara yol açabildiği için aileler ve çocuklar için ciddi bir halk sağlığı sorunu olmakla birlikte maddi kayıplara da yol açabilmektedir.

En Etkin Savunma Yöntemi Aşılamadır

Boğmaca hastalığının son derece etkili bir aşısı bulunmaktadır. Etkin aşılama çalışmaları sayesinde vaka sayısında önemli azalmalar olduğu gözlenmiştir. Aşı oranlarının düşük olduğu toplumlarda ve aşısız bireylerde hastalık görülmeye devam etmekle birlikte ölümlere de neden olmaktadır.

Rutin aşı takvimine uyulmalıdır

Aşı; sağlık çalışanlarına, küçük çocuklarla birlikte yaşayan veya çocuklarla çalışanlara, çocuk sahibi olmayı planlayan kadınlara ve bağışıklığı bastırılmış insanlarla birlikte yaşayan kimselere önerilmektedir. Hamilelik planlayan anne ve baba adayı ile bebekle yaşayacak tüm ev halkının aşı olması yenidoğan bebeği koruma açısından çok önemlidir (koza stratejisi).

Boğmaca aşısı uygulama takvimi nasıldır?

Boğmaca aşısı beşli karma aşı (DaBT-İPA-Hib) şeklinde 2, 4, 6. aylarda ve 18. ayda uygulanmaktadır.

Erken Dönemde Tedavi Hayati Önem Taşıyor

Aşı, boğmacaya karşı yaşam boyu koruma sağlamaz ve koruma kimi zaman eksik kalabilir. Bu nedenle bebeklerin öksüren ve hasta kişilerden uzak tutulmaları gerekir. Boğmaca hastası olanların erken dönemde tedavi olması ve hastalığı bulaştırabilecekleri çocukların olduğu ortamlardan uzak durması gerekir.