En Sık Karşılaşılan Sorunlar; Menisküs Yırtıkları, Bağ Yaralanmaları ve Kıkırdak Hasarları
Spor aktivitelerinde en sık karşılaşılan yaralanmalar arasında dizde menisküs yırtıkları, bağ yaralanmaları (özellikle ön çapraz bağ yaralanmaları) ve kıkırdak hasarları yer alır. Bu tür yaralanmaların tamamı, günümüzde artroskopik yöntemle tedavi edilebilmektedir. Artroskopi, diz bölgesine küçük kesiler açılarak gerçekleştirilen kapalı bir cerrahi yöntemdir.
Diz Yaralanmalarında MR ile Kesin Tanı
Diz yaralanmaları genellikle ayak sabit durumdayken dizin dönmesi sonucu meydana gelir. Bu tür bir yaralanma öyküsü ve fiziksel muayene ile tanının yaklaşık %90 oranında konulması mümkündür. Ancak kesin tanı için manyetik rezonans görüntüleme (MR) yöntemiyle dizin detaylı bir şekilde incelenmesi gereklidir. MR, dizdeki tüm yapıların ayrıntılı görüntülerini sağlayarak doğru teşhisin konulmasına yardımcı olur ve uygulanacak tedavi yönteminin belirlenmesinde önemli bir rol oynar.
Hareketi Kısıtlayan Tehlike: Menisküs Yırtığı
Diz ekleminde, iç ve dış kısımda olmak üzere iki adet "C" şeklinde menisküs bulunur. Bu yapılar, diz üzerine binen yükün dengeli bir şekilde dağıtılmasını sağlayarak kıkırdak dokusunu korur. Menisküslerin olmadığı durumlarda yük doğrudan kıkırdağa biner ve bu durum erken kireçlenmeye yol açabilir. Bu nedenle menisküslerin korunması büyük önem taşır.
Kendiliğinden İyileşme Şansı Düşüktür
Menisküslerin kanlanması ve beslenmesi sınırlı olduğu için menisküs yırtıklarının kendiliğinden iyileşme olasılığı düşüktür. Tam kat menisküs yırtıklarında genellikle cerrahi tedavi gereklidir. Cerrahi müdahale sırasında, kanlanan bölgedeki yırtıklar dikişle onarılırken kanlanmayan bölgedeki yırtıklar için kısmi menisküs tıraşlaması yapılır. Bu işlemde, hilal şeklindeki menisküsün yırtık olan kısmı daha ince bir hale getirilerek menisküsün işlevi korunmaya çalışılır.
Menisküs yırtığında PRP’nin ya da diğer enjeksiyonların yeri var mıdır?
Enjeksiyonların yırtık olan menisküsü iyileştirme gibi bir gücü bulunmamaktadır ancak dikiş atıldıktan sonra iyileşmeye destek olması amacıyla PRP, kollajen gibi enjeksiyonlar yapılabilir.
Sık Karşılaşılan Sorunlardan Biri; Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları
Menisküs yırtıklarından sonra en sık karşılaşılan yaralanma, ön çapraz bağ yaralanmasıdır. Ön çapraz bağ, diz stabilitesinin yaklaşık %80'ini sağlayan en önemli bağdır. Bu bağ koptuğunda, mutlaka cerrahi müdahale gereklidir. Cerrahi işlemde, kopan parçalar birbirine dikilmez. Öncelikle kopmuş bağ kalıntıları temizlenir. Ardından, hamstring ya da fibularis longus gibi bacakta bulunan yedek kirişler alınarak hazırlanır. Kaval kemiği ve uyluk kemiğindeki, ön çapraz bağın yapışma noktalarına denk gelen alanlardan tüneller açılır. Hazırlanan kirişler bu tünellerden geçirilir ve yukarıda ve aşağıda uygun şekilde tespit edilir. Bu işleme tıpta 'rekonstrüksiyon ameliyatı' denir, yani kopan bağ tamir edilmez, yerine yeni bir bağ oluşturulur. Bu işlem, kapalı yöntemle yapılabilir.
Peki ameliyattan sonra hasta ne zaman spora dönebilir?
Eğer tamir işlemi yapılmamışsa, yani menisküs yırtığı kısmi tıraşlama yöntemiyle tedavi edildiyse, hasta 1-2 hafta içinde spora dönebilir.
Ancak menisküs tamiri yapılmışsa, yani menisküs dikilmişse veya ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu gerçekleştirilmişse, normal hayata dönüş 1-1,5 ay sürebilir. Spora dönüş ise genellikle 6 ayı bulur.
Dikkat! Omuzlarınız da Yaralanabilir!
Omuz eklemi, spor yaparken yaralanmaya yatkın bir bölgedir. Özellikle voleybol, hentbol, güreş ve yüzme gibi spor dallarında omuz çıkığı sık görülür. Bunun yanı sıra, pazu kasının omuza yapışan kirişinde zorlanmaya bağlı mikropsuz iltihap (biceps tendiniti) veya omuz lif yırtığı da karşılaşılan diğer yaralanma türleridir.
Omuz eklemi, diğer eklemlere göre daha sığ bir yapıya sahiptir. Bu nedenle, eklemi yerinde tutan temel unsurlar kaslar ve bağlardır. Omuz ekleminde, kürek kemiğinde labrum adı verilen ve menisküse benzer bir yapı bulunur. Omuz çıkığı sırasında bu yapı kemikten sıyrılabilir ve bu durum tekrarlayan çıkıklara zemin hazırlayabilir.
Müdahale Gecikirse Cerrahiye Neden Olabilir
Omuz çıkığı, ortopedi alanında acil müdahale gerektiren bir durumdur. Çoğu zaman kapalı bir şekilde yerine oturtulabilir. Ancak, müdahale geciktiğinde açık ameliyat gerekebilir.
Omuz çıkığı yerine oturtulduktan sonra, kol, velpo bandajı adı verilen bir kol askısıyla sabitlenir. Ardından, manyetik rezonans görüntüleme (MR) çekilir. MRG sonucunda labrum yırtığı tespit edilirse, tekrarlayan çıkıkların önlenmesi için cerrahi olarak tamir edilmesi gerekir. Bu işlemlerin tamamı artroskopik (kapalı) yöntemle yapılabilir.
Omuz ameliyatları sonrası normal hayata dönüş genellikle 1,5-2 ay sürerken, spora dönüş ise 4-6 ay kadar sürebilir. İyileşme süreci, yapılan işlemin türüne ve kişinin genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir.
Tam iyileşmenin Olmazsa Olmazı; Fizik Tedavi
Spor yaralanmalarında başarılı bir cerrahi operasyon kadar, ameliyat sonrası uygulanacak fizik tedavi ve rehabilitasyon da hayati öneme sahiptir. Kusursuz bir cerrahi gerçekleştirilmiş olsa bile, fizik tedavi eksik veya yanlış uygulandığında arzu edilen sonuçların alınması mümkün değildir. Bu noktada, fizik tedavi ve ortopedi bölümlerinin koordineli bir şekilde çalışması büyük önem taşımaktadır.
Sakatlanma Riskini En Aza İndirmenin Yolu
Fizik tedavi ve rehabilitasyonun yanı sıra, spor yapmaya başlamadan önce yapılacak 10 dakikalık ısınma hareketleri ve uygun koruyucu ekipman kullanımı da yaralanmaları önlemede kritik bir rol oynar. Isınma hareketleri, kasları ve eklemleri aktiviteye hazırlayarak, ani zorlanmalara karşı direnci artırır. Koruyucu ekipmanlar ise, darbelere ve travmalara karşı koruma sağlayarak yaralanma riskini azaltır.
E-Randevu
E-Sonuç
TR
